Voorspellen blijft lastig, zeker als het om de toekomst gaat!

Op 14 juli 2021 maakte ik mijn (voor)laatste blog. De jaarlijkse feestdag in La France. Een artikel als een soort ‘Doctor Doom’, maar met de cynische titel: “Bijzonder beheer is niet meer”.

En inderdaad; liquiditeit was er in overvloed en voor (bijz. beheer) bankiers die duimen zaten te draaien zijn er genoeg andere werkzaamheden te doen (klantonderzoek, KYC en particuliere hypotheken, de (extreem) lage rente lokte een toenemend aantal oversluiters en hypotheek uitbreidingen).

Ik kon me geruime tijd moeilijk zetten tot een vervolg op die Blog. Het feestje duurt tenslotte tot de muziek stopt. Telkens weer roepen dat de muzikanten het onderhand welletjes vinden is niet hetgeen men graag leest. De crypto’s deden het daarbij tot voor kort als nooit tevoren en ook de aandelenbeurzen lieten zich niet onbetuigd. Hoezo mindere tijden in aantocht……..?!

In die laatste Blog sprak ik ook nog over een “bevrijdingsfeest zonder oorlog”, iedereen weer op vakantie (met het vliegtuig), de opgelopen spaarrekeningen naar het vakantiebudget en natuurlijk weer naar de kroeg en uit eten! Intussen is het echt oorlog en lijkt het voorlopig ook nog zo te blijven (wil niet zwaarmoedig doen, maar de 3^e wereldoorlog is volgens mij al begonnen), gelukkig (vooralsnog) niet met een serie Atoombommen, waardoor leven op een groot deel van de wereld vrijwel onmogelijk wordt.

Intussen is de prijs van energie stevig omhoog en omdat we voor vrijwel alle productie energie nodig hebben ook de prijs van met name voedsel en andere energie-intensieve goederen omhoog geschoten. Ook het transport van producten en halffabricaten kost natuurlijk energie en daarmee wordt alles nog eens extra duurder!

Er lijkt daarmee een einde te komen aan de al maar uitbreidende wereldhandel en dat betekent (uiteindelijk) minder transport, maar wel een toename van de kostprijs en van de leverbetrouwbaarheid.

De vraag is enerzijds hoe lang die oorlog gaat duren en anderzijds of een (eventueel) spoedig einde (bijv. voorjaar 2023) tot een herstel van de situatie van bijv. zomer 2021 zal leiden (het bevrijdingsfeest (van de lockdowns)). Het antwoord is waarschijnlijk dat e.e.a. geopolitiek (en ook Economisch) blijvend zal zijn veranderd.

Over Stikstof is de laatste tijd ook al veel gezegd en geschreven. Omdat dit meer een lokaal (Haags) probleem is dan een wereldwijd probleem, probeer ik dat maar even niet te beschouwen. In feite is die crisis het gemakkelijkst om op te lossen (of aan te nemen dat het naar de toekomst best mee zal vallen). Klimaat (CO2) en het stijgen van de zeespiegel zijn wereldomvattend en we kunnen natuurlijk veel mobiliteit Elektrisch maken, maar elektrisch aangedreven tanks en pantservoertuigen heb ik nog nooit gezien. Ook elektrische gevechtsvliegtuigen zie ik er 1-2-3 niet komen.

Hetgeen we aan CO2 besparen wereldwijd kon nog wel eens extra gebruikt worden in en rondom Ukraine en omgeving (zouden daar wel eens sommetjes over opgemaakt worden?).

Een leuke afstudeeropdracht!?

Tot dusver maken we ons vooral druk om het verlies aan koopkracht (met welk percentage moeten we nu rekenen?). Op welke wijze kunnen we huishoudens compenseren voor de gestegen energieprijzen en hoe moet het verder met de koetjes in de wei, want dat is toch wel een mooi gezicht in vergelijking met alle die windmolens.

Als ik u een pasklaar advies zou kunnen geven om de magere jaren door te komen, dan zou ik het niet nalaten. Toch een paar suggesties: Voor particulieren gelden m.i. nog altijd (mijn) oude wijsheden: Als je een huis koopt, zorg dan dat je de hypotheek in 30 jaar ga aflossen. Los van de hoogte van je pensioen levert dat t.z.t. minder vaste lasten op. Leen vervolgens niet bij voor spullen die je niet met je spaarcenten kunt betalen.

Investeer daarbij in energiebesparing en zet de energie prijzen periodiek vast (deed dat zelf afgelopen jaarwisseling voor 3 jaar). Met een hybride warmtepomp (2017, met 50 % subsidie) en 15 zonnepanelen (2020, na nieuw dakleer) levert dat tegen de momentane energieprijzen een besparing van een kleine 10 k€ per jaar op. Daarbij te bedenken dat de totale (netto) investering voor beide maatregelen ook een kleine 10 k€ bedroeg.

Voor ondernemers en ondernemingen is het antwoord lastiger. Ook daar geld: investeer in energiebesparing. Vaak is het ook personeel bewust maken van de impact die zij op de energierekening hebben. Bereken daarnaast de (bruto) toegenomen kosten door naar je afnemers. Je behoudt dan ik elk geval (netto) de voordelen die je zelf hebt gecreëerd door op de (directe) kosten te besparen. Kijk ook kritisch naar je automatisering. Momenteel zijn er op allerlei manieren arbeidskrachten te kort. Mijns inziens heeft dat voor een belangrijk deel te maken met het feit dat we eenvoudige handelingen tegen lage lonen uit lieten voeren en de noodzaak daarmee ontbrak om die handelingen te automatiseren. Het tekort aan arbeidspotentieel laat zich nu nog wel een tijd voelen en de inhaalslag aan automatisering doet ook weer een beroep op een beperkt aantal It’ers. Daar komt dan nog bij dat uitbesteden van productie (of inkoop uit bijv. Zuid-Oost Azie), om allerlei redenen ook vooralsnog bemoeilijkt zal zijn. De wereldhandel zal mogelijk blijvend verstoord zijn en dat heeft z’n prijs.

Tijdens m’n MBA-studie rond de eeuwwisseling waren er veel casussen over wereldwijze optimalisatie van productie en transport om tot lage kosten te komen, optimale productie en voorraad en een “Just in time” levering. Nu kijken we naar beperking van risico’s in die ketens, managen van de energiekosten en zo het beperken van de meerkosten ten opzichte van de huidige/vroegere ketens. Voor zover u/we dat nog niet doen is dat in elk geval mijn dringende advies!

Los van bovenstaande adviezen hoop ik natuurlijk dat we met de terugbetaling van de Corona steun (dan wel individueel per bedrijf, dan wel collectief via de belastingen) voor het bedrijfsleven de geest weer in de fles gaan krijgen. Met betrekking tot de Stikstof discussie en ten aanzien van het klimaat (en de opwarming daarvan) zal er de komende 10 jaar ook nog veel te doen zijn en dan is uiteindelijk de vraag of het allemaal iets heeft bijgedragen.

De weg der geleidelijkheid is altijd een relatief goedkope geweest en ook nu lijkt het me zaak om bijv. de kilometers in het bestaande, goed functionerende, niet elektrische wagenpark “op te rijden” ten opzichte van het versneld afscheid nemen daarvan. Bovendien is vermoedelijk een groot deel van de kWh’s waarop het Elektrische wagenpark rijdt met steenkolen geproduceerd en die steenkolen zijn met diesel/stookolie schepen vervoerd.

Ohh, wat zijn we dan goed bezig voor “het milieu”! Ook wel Penny wise, pound foulish genoemd.

Ik hou het er hiermee voorlopig maar even bij. Het zal er de komende tijd vermoedelijk niet gezelliger op worden met al die boven ons hoofd hangende crisissen. Er is voldoende ruimte voor de praatprogramma’s elke avond om elkaar de zwarte piet toe te schuiven. Als je als ondernemer je gedachten en ideeën over de toekomst van je bedrijf eens wil delen en spiegelen, maak dan gerust een afspraak. Kom graag vrijblijvend een keer op de koffie om te horen wat je mogelijk ’s nachts wakker houdt. Een waarschijnlijk pad naar de toekomst formuleren levert in elk geval richting op en gelegenheid om bij te sturen. Verdwaald ben je tenslotte heel snel zonder kompas.